działka budowlana – lokalizacja planowanego budynku; kawałek ziemi będący własnością inwestora; może być uzbrojona (ma doprowadzone sieci: prąd, woda, kanalizacja, gaz itd.) lub nie; może być objęta planem miejscowym zagospodarowania terenu lub nie – wtedy wymaga decyzji o warunkach zabudowy.

*

rzut-poziome cięcie przez budynek na wysokości 1 metra nad podłogą kondygnacji, z widokiem pionowo w dół; pokazuje położenie ścian, okien, drzwi i słupów; może też pokazywać możliwe układy wyposażenia (wanna, miska ustępowa, umywalka, zlew, kuchenka itp.) oraz umeblowania (stół, kanapa, łóżko, szafa); rzuty mogą także pokazywać  powierzchnie poszczególnych pomieszczeń.

*

przekrój-cięcie pionowe przez budynek; przekrój pokazuje charakterystyczne wysokości budynku i przestrzeni wewnętrznych; przekrój pokazuje różnice poziomów między zewnętrzem a wnętrzem budynku oraz wewnątrz budynku.

*

elewacja-pokazuje przód, tył i boki budynku; na elewacjach mogą być opisane materiały wykończeniowe oraz kolory budynku.

*

projektowanie-obmyślanie planu działań; jest szczególnym przypadkiem przygotowywania zamierzeń; przyszłe działania rzeczywiste, zewnętrzne, są w planowaniu zastępowane działaniem w postaci obserwacji i namysłu; możemy spostrzec jeszcze „w ołówku” usterki przyszłych czynności, np. ich nakładanie się w czasie lub przeciwstawne rezultaty; w ten sposób można oszczędzić wiele wysiłku unikając błędów jeszcze w toku myślenia nad projektem; projektowanie jest sposobem ekonomizacji wysiłku i usprawnienia go; projektując powinno się ułatwić życie użytkownikowi / użytkownikom ale też wytwórcy; celem projektowania jest też zwiększenie wygody, podniesienie komfortu oraz wprowadzenie pierwiastka piękna; z myślą o inwestorze i jego rodzinie architekt opracowuje założenia użytkowe domu – zbiera mnóstwo informacji na temat użytkownika / użytkowników i środowiska, w którym proces użytkowania ma przebiegać poprzez: rozmowy z inwestorem / użytkownikiem / użytkownikami, wizyty na działce, analizę szerszego kontekstu miejsca: historia miejsca, charakter miejsca, sąsiedztwo, ukształtowanie terenu itd.

projektowanie to także proces porządkowania polegającego na wydzielaniu z bezkresu przestrzeni obszaru ładu i pozostawianiu bezładu poza jego granicami; ład w przestrzeni jest odbiciem ładu wytworzonego w ludzkim umyśle.   

*

projekt koncepcyjny- pokazuje pomysł budynku oraz wyjaśnia jego ogólny układ; składają się na niego rzuty, przekroje, elewacje, widoki bryły, model komputerowy lub makieta fizyczna, schematy / diagramy; projekt koncepcyjny opracowywany jest na zlecenie i dla inwestora; uwzględnia jego wytyczne, wymagania, potrzeby i marzenia; odnosi się do warunków lokalizacji / uwzględnia cechy działki, lokalne regulacje dotyczące kształtowania przestrzeni oraz prawo budowlane i warunki techniczne;  architekt przedstawia projekt koncepcyjny inwestorowi i jest otwarty na jego sugestie i uwagi; projekt koncepcyjny często opracowywany jest wariantowo w celu odkrycia i pokazania możliwości zabudowy / potencjału działki;  projekt koncepcyjny daje odpowiedzi na pytania: jak może być?, jak powinno być? Dobry projekt koncepcyjny podkreśla (wykorzystuje) zalety działki a osłabia (niweluje) jej wady; projekt koncepcyjny jest materiałem wyjściowym dla projektu budowlanego;

*

projekt budowlany- zawiera zbiór uzgodnień i opracowań przedprojektowych oraz projektowych różnych branż; jest opracowywany w oparciu o ścisłe wytyczne oraz prawo budowlane i warunki techniczne zgodnie z wiedzą i sztuką przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane i wpisane do odpowiednich izb zawodowych; jest składany do właściwego urzędu, jako załącznik do wniosku o pozwolenie na budowę / rozbudowę / przebudowę; na jego podstawie wydawana jest decyzja o pozwoleniu na budowę;  przy niewielkich rozmiarach i małym skomplikowaniu projektowanego obiektu projekt budowlany może służyć do wznoszenia budynku; przy budynkach o większych rozmiarach i bardziej złożonych do wzniesienia obiektu niezbędny jest projekt wykonawczy;

*

projekt wykonawczy- zawiera dokładne, szczegółowe instrukcje jak i z czego budynek i jego poszczególne części mają być wykonane i złożone; w jego skład wchodzą: zwymiarowane i opisane rysunki ogólne i szczegółowe (detale); zestawienia; opisy; karty produktów (np. podzespołów i urządzeń instalacyjnych)

Spośród wszystkich rysunków, które kreślą architekci, największe upodobanie znajduję w rysunkach wykonawczych. Rysunki wykonawcze są drobiazgowe i rzeczowe. Skierowane do fachowców, którzy nadają materialny kształt wymyślonemu obiektowi, są wolne od skojarzeniowej reżyserii graficznego przedstawienia. Nie starają się przekonywać i zjednywać, jak czynią to rysunki projektowe. Cechują je pewność i otucha. Jak gdyby mówiły: „Właśnie tak będzie”.  Peter Zumthor

*

dom-  jest warunkiem koniecznym prawidłowego rozwoju człowieka, jest także czynnikiem bardzo silnej identyfikacji człowieka z najbliższymi ludźmi i najbliższą przestrzenią; szczególnie ważną funkcję pełni dom w życiu małego dziecka;

dom stanowi złożony zespół rzeczy, funkcji i wartości wzajemnie ze sobą powiązanych; zgromadzone w czterech ścianach rzeczy, nawet przypadkowe, nabierają znaczeń dzięki powiązaniom w jakie wchodzą;

sposób uporządkowania rzeczy, funkcji i wartości jest formą kultywowanej tradycji rodzinnej; ingerencja w ten porządek jest odbierana jako naruszenie intymnej sfery życia człowieka;

oddzielone miejsce w najmniejszym domu jest warunkiem dobrego samopoczucia;

(Piotr Bogdanowicz „człowiek i przestrzeń”)

Kocham siebie, więc zapewniam sobie wygodnie urządzony dom, który zaspakaja wszystkie moje potrzeby i w którym jest przyjemnie przebywać. Wypełniam jego pokoje miłością, aby wszyscy, którzy się w nich znajdą, łącznie ze mną, czuli tę miłość i czerpali z niej.

(tekst afirmacyjny)

"Doświadczenie domu jest zbudowane z konkretnych czynności: gotowania, jedzenia, spotykania się, czytania, przechowywania, spania, czynności intymnych – nie z elementów wizualnych. Z budynkiem się spotykamy; zbliżamy się do niego, stawiamy mu czoła, odnosimy do naszego ciała, przemieszczamy się po nim, wykorzystujemy go z myślą o innych rzeczach. Architektura inicjuje, kieruje i organizuje zachowania i ruch. Budynek nie jest celem samym w sobie; obejmuje, artykułuje, strukturyzuje, nadaje znaczenie, tworzy relacje, oddziela i łączy, ułatwia i zakazuje. W rezultacie podstawowe doświadczenia architektoniczne wyrażają się poprzez czasowniki, a nie rzeczowniki. W związku z tym autentyczne doświadczanie architektury składa się ze zbliżania się i konfrontowania z budynkiem, a nie z formalnego podziwiania jego fasady, z aktu wejścia do środka, a nie z wizualnego projektowania drzwi; z zaglądania lub wyglądania przez okno, a nie z samego okna ujętego jako materialny obiekt; wreszcie z przebywania w przestrzeni ciepła, a nie paleniska czy kominka jako zaprojektowanego przedmiotu. Przestrzeń architektoniczna jest przestrzenią zamieszkaną, a nie przestrzenią fizyczną, a przestrzeń zamieszkana zawsze wykracza poza geometrię i to, co daje się zmierzyć."

Juhani Pallasmaa, Oczy skóry

*

Nie chciałbym mieszkać w klockowatym domu z wieloma małymi pokojami. Wolałbym raczej mieszkać na ławce w Hyde Parku.
Zbudowałbym prosty, ale bardzo duży dom, aby móc robić w nim cokolwiek zechcę. (tak jak robią Japończycy w swoich domach - zmieniając coś od czasu do czasu)

Ludwig Mies van der Rohe o domu dla siebie

*

 W większej przestrzeni ma się więcej swobody, więcej możliwości niż na mniejszej. Większa przestrzeń daje mieszkańcom więcej opcji i przez to jest łatwiejsza do życia.

Anne Lacaton & Jean Philippe Vassal  

*

Dom nie musi nic mówić na zewnątrz; zamiast tego całe jego bogactwo musi objawiać się we wnętrzu.

Adolf Loos

*

Adolf Loos (…) tworzył domy bardzo proste na zewnątrz, których powściągliwe fasady odpowiadały pojęciu przestrzeni ogólnej. (…) Zalecał dyskrecję i umiarkowanie zarówno w wystroju, jak i w fasadach. Za to bogate przestrzenie jego wnętrz , ożywione różnicami poziomów, schodami, boazeriami i płytami kamiennymi, pozostawione były mieszkańcom, którzy mieli wypełnić je tym wszystkim, co przynosiło ze sobą ich życie.

Bohdan Paczowski, „Zobaczyć”, rozdział „Kwestia gustu”, s.178

*

architektura- dobra architektura może podnieść jakość twojego życia;

*

architektura jest wartością dodaną, nie dodatkowym kosztem;

Alejandro Aravena

*

architekt

Architekt powinien się starać przede wszystkim o to, by budowle były wykonane zgodnie z ustalonymi zasadami proporcji. Skoro się je ustali i na podstawie obliczeń opracuje symetrie, wtedy należy rozumnie i zgodnie z warunkami lokalnymi, przeznaczeniem budowli i jej wyglądem wprowadzić takie zmiany przez dodanie lub usunięcie pewnych elementów, aby budowla wydawała się dobrze ukształtowana i żeby jej wygląd nic nie pozostawiał do życzenia. (…) To zaś osiąga się dzięki pomysłowości, nie zaś wyłącznie dzięki wiedzy.  

Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, fragment Księgi VI, Warszawa, 1956, tłum. T. Kumaniecki, za: człowiek i przestrzeń, P. Bogdanowicz

*

wybór architekta

"Kiedy już jesteś pewny(a), że potrzebny ci budynek musisz znaleźć architekta. Twój architekt powinien mieć intuicyjne wyczucie współgrania budowli ze środowiskiem oraz domu z zamieszkiwaniem. Wybierz architekta, który planuje dla użyteczności, trwałości i piękna. Użyteczność uwzględnia praktyczność we wszystkich jej postaciach (przestronna, jasna kuchnia, dobrze przewietrzana, łatwo dostępna pralnia) ale największy pożytek to posiadanie przestrzeni, w której jest miejsce na rozwój duchowy. Twój dom czy miejsce pracy jest twoją świątynią, azylem dla twojego ducha, twoją osobistą nienaruszalną przestrzenią i tak powinno się ją odczuwać. Twoje budowle wyrażają ciebie, upewnij się zatem, że mówią to, co chcesz, żeby mówiły."     

Richard Buckminster Fuller

*

Eupalinos był człowiekiem wiernym swojemu prawidłu. Nie zapominał o niczym. Kazał wycinać deszczułki [wzdłuż włókien drewna] z drzewa, aby umieszczone pomiędzy partiami murowanymi a wspierającymi się na nich belkami, nie pozwoliły wilgoci przeniknąć do włókien, parze zaś doprowadzić do ich gnicia. Z nie mniejszą uwagą traktował wszystkie czułe punkty budowli. Rzekłbyś, że są to części jego ciała. Podczas robót nie opuszczał niemal terenu budowy. Jestem pewien, że znał każdy kamień. Czuwał nad tym, by wszystkie były dokładnie ociosane, badał drobiazgowo wszelkie sposoby, żeby nie zadrasnąć narożników, nie naruszyć fug. Kazał cyzelować, obchodzić się delikatnie z listwami, oszczędzać skosów w marmurach ozdób, [Polecał by nacięcia były przemyślane, wykonane ząbkowania, by marmurowe okładziny zaopatrzono w ukośne krawędzie.] dokładał największych starań, aby tynki kładzione na ścianach ze zwykłego kamienia były najdoskonalsze.

                Ale wszystkie te zabiegi zabezpieczające trwałość budowli niewiele znaczyły w porównaniu z tym, co czynił, aby wzruszenie tchnąć w duszę przyszłego widza jego dzieła.

                Światłu dawał instrument niezrównany, który je rozsiewał, przybierając formy niepojęte i właściwości niemal muzyczne w przestrzeni, gdzie poruszają się śmiertelni. Podobny do tych mówców i poetów, których miałeś na myśli przed chwilą, znał, o Sokratesie, tajemniczą własność niepochwytnych modulacji. Nikt nie zdawał sobie sprawy patrząc na bryłę tak misternie ukształtowaną i z pozoru tak prostą, że do czegoś na podobieństwo szczęścia wiodą go niewyczuwalne krzywizny, niepostrzegalne, a celowe załamania, przemyślane układy regularności i nieregularności, równie konieczne, jak nie dające się określić, które wprowadził i ukrył. One to sprawiły, że widz, posłuszny ich niewidzialnej obecności, przechodził od wizji do wizji i od wielkich milczeń do westchnień rozkoszy, w miarę jak zbliżał się, cofał, zbliżał znowu i krążył w promieniu dzieła, przez nie wiedziony, wydany podziwowi. – Moja świątynia, mówił człowiek z Megary, powinna poruszać ludzi, jak porusza ich przedmiot ich miłości.

Fragment „Eupalinos albo architekt”, Paul Valery, w przekładzie Joanny Guze, w Rzeczy Przemilczane, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974

*

minimalizm

szlachetne ograniczenie

eliminacja wszystkiego, co nieistotne

atmosfera harmonii, proporcja, równowaga

*

okno

W naszych czasach światło zamieniło się w policzalną materię, okno utraciło zaś rolę pośrednika pomiędzy światami, pomiędzy zamkniętym i otwartym, wnętrzem i zewnętrzem, prywatnym i publicznym, cieniem i światłem. Utraciwszy swoje ontologiczne znaczenie, okno zaczęło być zaledwie nieobecnością ściany. Louis Barragan, prawdziwy magik intymnej poufności, tajemniczości i cienia współczesnej architektury, pisze następująco:

Rozważmy […] użycie olbrzymich przeszkleń okiennych […] pozbawiają one budynków poczucia intymności, efektu cienia i atmosfery. Architekci na całym świecie popełnili błąd, ustalając proporcje, które przypisali dużym oknom i przestrzeniom otwierającym się na zewnętrze. […] Utraciliśmy poczucie intymności życia i zostaliśmy zmuszeni do tego, aby wieść życie publicznie, znacznie oddaleni od domu.

Juhani Pallasmaa, Oczy skóry

*

dobre dopasowanie

Każdorazowo rozwiązywanie problemu projektowego zaczyna się od próby dopasowania dwóch całości: formy i jej kontekstu. Dobre dopasowanie tych dwóch elementów jest trudne do uchwycenia, ponieważ to, co jest dopasowane, nie rzuca się w oczy.

Język wzorców, Ch. Alexander i inni

*

Trzydzieści szprych zbiega się
W środku koła,
Lecz użyteczność wozu
Jest w pustym środku piasty.

Wypalona skorupa tworzy
Kształt glinianej misy,
Ale jej użyteczność
Jest w jej pustce.

By wznieść dom, budujesz ściany
Wstawiasz w nie drzwi i okna,
Ale użyteczność domu
Jest w pustej przestrzeni.

Dlatego korzyść wynika
Z wszystkiego, co istnieje,
Lecz użyteczność - z tego,
Czego nie ma.

LAO TSY, Droga, przeł. Michał Fostowicz-Zahorski, Wrocław 1992.

*

(...) dobra architektura jest zawsze pożądana, ponieważ im dłużej budynek przetrwa, tym bardziej jest zrównoważony, bez względu na to, jak został zbudowany. To mocny argument za doskonałą architekturą po prostu dlatego, że ma ona duże szanse na dłuższe przetrwanie.

Roger Boltshauser

dobra architektura może podnieść jakość twojego życia

Dietmar Eberle

architektura jest wartością dodaną, nie dodatkowym kosztem;

Alejandro Aravena

Dom nie musi nic mówić na zewnątrz; zamiast tego całe jego bogactwo musi objawiać się we wnętrzu.

Adolf Loos

W rozwoju projektu klient (przyszły użytkownik budynku ze swoim stylem życia) jest materiałem budowlanym równie ważnym jak beton, cegła, kamień, drewno czy stal.   

Ralph Erskine

Jestem architektem z zamiłowania i myślę, że to piękny zawód. Nie pracuję dla pieniędzy. Nie podejmuję się projektów komercyjnych,

wybieram takie projekty, w które mogę włożyć serce i uważam, że są warte mojego czasu.

Peter Zumthor

Architektura to propozycja jak można żyć.

Pascal Flammer

Nie ma sprzeczności [...] między pięknem a ekonomią: ekonomia jest bowiem jedną z przyczyn piękna.

Jean-Nicolas-Loius Durand